كوپ نەگىزدى عىلىم - تەحنيكالىق كەشىرمەلەر جاڭالىق اشۋ ىنتاسىن قوزعادى

　　گازەتىمىزدىڭ حابارى (ٴتىلشىمىز جاڭ نان، پراكتيكانت تىلشىلەر　　　　　　ما حاينا، پىڭ لينحاي، ۋاڭ جيڭحۇڭ حابارلايدى). 5 - ايدىڭ 24 - كۇنى ايماقتىڭ 2025 -جىلعى عىلىم - تەحنيكا اپتالىعى جانە عىلىم - تەحنيكا قىزمەتكەرلەر كۇنىنىڭ باستالۋ سالتى التاي قالاسىنداعى ۋبايلي سالت - سانا كوشەسىندە وتكىزىلدى.

　　بۇل رەتكى قيمىل “جاڭالىق اشا دامۋدى مۇرات ەتىپ، عىلىم - تەحنيكادا قۇدىرەتتى ەل قۇرۋدى” تاقىرىپ ەتتى. ايماقتىق پارتكوم ۇگىت ٴبولىمى، ايماقتىق عىلىم - تەحنيكا مەكەمەسى، ايماقتىق　　عىلىم - تەحنيكا قوعامى، التاي قالالىق   وقۋ - اعارتۋ مەكەمەسى بىرلەسىپ ۇيىمداستىرىپ وتكىزىپ، عىلىم جالپىلاستىرۋدى ايگىلەۋ، ٴوزارا ىقپالداسىپ سەزىنۋ، مامانداردىڭ اۋىس - كۇيىس جاساۋى قاتارلى كوپ نەگىزدى تاسىلدەر ارقىلى تۇتاس قوعامنىڭ جاڭالىق اشۋ، جاسامپازدىق ومىرشەڭدىك كۇشىن تاسقىنداتىپ، جالپى حالىقتىڭ عىلىم ساپاسىن جاقسارتىپ، بىلىمگە قۇرمەت ەتەتىن، جاڭالىق اشۋدى قاستەرلەيتىن قويۋ راي قالىپتاستىرۋدى ىلگەرىلەتتى. قيمىل 5 - ايدىڭ 31 - كۇنىنە دەيىن جالعاسادى، ايماق، قالاداعى ٴارقايسى تاراۋ (ورىن) ۋاكىلدەرى سالتقا قاتىناستى.

　　باستالۋ سالتىندا ٴبىرقىدىرۋ تارتىمدى ويىن ارت - ارتىنان قويىلدى. التاي قالالىق تاجىريبە باستاۋىش مەكتەبىندەگى 80 وقۋشىدان ۇيىمداسقان حور ۇيىرمەسى «عارىشتى بارلاۋ» ٴانىن اسقاقتاتا شىرقاپ، جاس وسپىرىمدەردىڭ عىلىمعا دەگەن شەكسىز تالپىنىسىن جەتكىزدى؛ ورتانى قورعاۋ كيىم - كەشەك سانگەرلىگىندە، بالالار جاراقسىز زاتتاردان پايدالانىپ دەن قويا جوبالاعان كيىم -كەشەگىن كيىپ، ورتانى قورعاۋ مەن جاڭالىق اشۋدىڭ شەبەرلىكپەن ۇشتاسۋىن ايگىلەدى؛ ايماقتىق عىلىم - تەحنيكا مەكەمەسى مەن التاي قالالىق تاجىريبە باستاۋىش مەكتەبى عىلىم ٴپانى وقىتۋشىسىنىڭ ناق مايداندا جاساعان ٴتۇرلى عاجايىپ عىلمي تاجىريبەسى كورەرمەندەردى قايران قالدىردى؛ ۇشقىش اپپارات اترەتىنىڭ ۇشۋ سالتاناتى بۇكىل الاڭدى ٴدۇر سىلكىندىردى، نەشە ونداعان ۇشقىش اپپاراتى كەڭىستىكتە رەتتى ٴپىشىن قالىپتاستىرىپ، ناق مايدانداعى كورەرمەندەر قول تەلەفونىمەن وسى تارتىمدى ٴساتتى ەستەلىككە الدى.

　　“بۇگىن بالام وسىندا كوپتەگەن   عىلمي ٴبىلىم ۇيرەندى. مەن التايدىڭ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋعا باسا ٴمان بەرگەندىگىن سەزىندىم. بۇل كورمەدەن عىلىم - تەحنيكا دامۋىنىڭ شەكسىز مۇمكىندىگىن كوردىم. بۇل قيمىل قالا تۇرعىندارىن جاڭالىق جاراتۋ امالياتىنا بەلسەنە ات سالىسۋعا شابىتتاندىردى.  بۇدان بىلاي وسىنداي قيمىلدىڭ كوبىرەك وتكىزىلۋىن ٴۇمىت ەتەمىن”، - دەدى التاي قالاسىنىڭ تۇرعىنى فىڭ لينا.

　　قيمىل الاڭىنا 17 كورمە ورنى　　   دەن قويا ورنالاستىرىلدى. مۇنىڭ ىشىندە التايدىڭ جەرگىلىكتى استرونومياسى مەن گەولوگياسىن نەگىزگى تاقىرىپ ەتكەن كورمە ورنى ەرەكشە كوز تارتتى. استرونوميا جابدىقتار كورمە ورنىندا كاسىپتىك استرونوميالىق تەلەسكوپ اسپانعا تۋرالانىپ، قىزمەتكەرلەر قالا تۇرعىندارىنىڭ جۇلدىزدار، تۇماندىق قاتارلى استرونوميالىق قۇبىلىستى باقىلاۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى. بۇدان سىرت، كورمە ورنىنداعى قىزمەتكەرلەر قالا تۇرعىندارىن التاي استرونوميا تەكشەسىنە بارىپ ەكسكۋرسيالاۋعا ۇسىنىس ەتتى ٴارى استرونوميا تەكشەسىنىڭ عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرىن كوپشىلىكتى باستاپ ٴىرى تۇرپاتتى استرونوميالىق جابدىقتاردى جاقىن ارالىقتان كورىپ، كاسىپتىك استرونوميالىق باقىلاۋ قيمىلىنا قاتىناسىپ، الەمنىڭ سىرىن تەرەڭ سەزىنۋگە ورنالاستىردى. گەولوگيالىق كورمە ورنى ناقتى زات ۇلگىسى جانە بارلاۋ اسپابى ارقىلى كورەرمەندەردى باستاپ التايدىڭ “جاسىل تاۋ، تۇنىق سۋ” سىندى گەولوگيالىق عاجايىپ كورىنىسىن تاماشالادى، الۋان ٴتۇرلى كەن رۋداسى ۇلگىلەرى سونىڭ ىشىندە رەتتى ٴتىزىلىپ، سيرەك كەزدەسەتىن مەتال رۋداسىنان الۋان ٴتۇرلى قاس تاسىنا دەيىن ٴاربىر بولەگى التايدىڭ 100 ميلليونداعان جىلدان بەرگى گەولوگيالىق جەر بەدەرى وزگەرىسىن بەينەلەدى. ايماقتىق جەر سىلكىنىسى مەكەمەسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى التاي ايماعىنىڭ وزگەشە جەر بەدەرىن،　　ٴىز ـ دەرەگىن ناق مايداندا ٴتۇسىندىرىپ، تەرەڭ گەولوگيالىق بىلىمدەردى قاراپايىم دا ۇعىنىقتى اڭگىمەگە اينالدىرىپ، كوپتەگەن اتا - انا مەن بالالاردى باۋرادى.

　　3D باسپا ماشيناسى قويىلعان ورىندا قىزمەتكەرلەر بالالاردىڭ قاراپايىم جوبالاۋ جۇمساق بولشەگىنەن پايدالانىپ، كۆادرات، سيليندىردەن باستاپ قۇراپ جاسامپازدىق جاراتۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى. “3D باسپا ماشيناسى بەينە قۇراما شاقپاقشاعا ۇقسايدى ەكەن، ۇقسامايتىن جەرى ماشينا قۇراستىرىپ شىعادى ەكەن” دەگەن تاڭ قالىسپەن بالالار ارت - ارتىنان مەڭگەرۋ تەكشەسىنە بارىپ وزدەرى امالياتتان وتكىزدى. راكەتا مودەلى كورمە ورنىندا سالىستىرما بويىنشا كىشىرەيتىلگەن راكەتا مودەلى بالالاردى ۇشى - قيىرسىز الەمگە الىپ كىرگەندەي بولدى، بىلىمگە قۇشتار بالالار ارت -ارتىنان سۇراۋ قويدى، ٴتۇسىندىرۋشى سابىرلىلىقپەن جاۋاپ بەردى. قۇلتەمىر ٴيت كورمە ورنىندا سۇيكىمدى ٴارى قاعىلەز قۇلتەمىر ٴيت بۇكىل الاڭداعىلاردىڭ نازارىن اۋداردى، عىلىم - تەحنيكا قىزمەتكەرىنىڭ بۇيرىق بەرۋىمەن قۇلتەمىر ٴيت الدى - ارتقا قاراي توڭقالاڭ اسۋ قاتارلى ٴتۇرلى شەبەر ارەكەت كورسەتىپ، بالالاردى وزىنە باۋرادى.

　　“ٴبىز وسى رەت اكەلگەن قۇلتەمىر ٴيت قوعام حاۋىپسىزدىگىنە قولدانىلاتىن زەردەلى قۇلتەمىر ٴيت. ول كۇردەلى جەر بەدەرىندە شارلاۋعا قاتىناسا الادى دا، دەركەزىندە باقىلاپ - مەڭگەرەدى جانە ۇگىت جۇرگىزەدى”، -دەدى بۋىرشىن اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى عىلىم - تەحنيكا ينفورماتسيالاندىرۋ ۇلكەن اترەتىنىڭ حالىق ساقشىسى　　　　  ۋاڭ فەي.

　　ايماقتىق عىلىم - تەحنيكا مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، كەڭسە مەڭگەرۋشىسى جۋ جينلي بىلاي دەدى: عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ ٴمانى حالىققا تيىمدىلىك جاساپ، عىلىم -تەحنيكانى “كورمە تاقتاسىنداعى جازۋدان” قولمەن ۇستاۋعا بولاتىن جاڭالىق اشۋعا اينالدىرۋ. الداعى ٴبىر اپتادا ايماعىمىز ٴتۇرلى تارتىمدى قيمىلدى ۇزدىكسىز وتكىزىپ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ التايدا ناقتى دامۋىنا مۇمكىندىك جاسايدى.

　　قيمىل اياقتالعانعا دەيىن ناق مايداندا ادامدار ٴيىن تىرەستى. عىلىم - تەحنيكا سالتاناتى ادامداردىڭ عىلىمعا دەگەن قىزعىندىلىعىن قوزعاۋمەن بىرگە، ٴاربىر ادامنىڭ جۇرەگىنە جاڭالىق جاراتۋدىڭ تۇقىمىن سەپتى.